Co nowego w podatkach?
Wrzesień jest miesiącem szczególnie istotnym dla wszystkich uczniów. Kończą się wakacje, zaczyna szkoła a wraz z nią pojawiają się nowe obowiązki. Tegoroczny początek września jest jednak istotny nie tylko dla uczniów. Zainteresowani tą datą powinni być także przedsiębiorcy, ponieważ 1 września weszły w życie istotne zmiany w prawie podatkowym. W poniższym artykule przedstawiamy krótkie podsumowanie wybranych zmian w prawie podatkowym. Niektóre z nich weszły w życie 1 września, część zacznie obowiązywać w kolejnych miesiącach.
BIAŁA LISTA W VAT
Pod powyższą nazwą kryje się nowy – internetowy wykaz podatników VAT prowadzony przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Biała lista ma umożliwić sprawdzenie potencjalnego partnera w biznesie i zmniejszyć ryzyko wplątania się w oszustwo podatkowe. Biała lista podatników to połączenie już istniejących wykazów: podatników VAT-czynnych, podatników wykreślonych, podatników przywróconych do rejestru. Co istotne, nowy wykaz umożliwi sprawdzenie, czy podmiot znajduje się w wykazie na wybrany dzień – maksymalnie do 5 lat wstecz.
Ustawa oprócz ułatwienia weryfikacji kontrahenta wprowadza dodatkowo (od 1 stycznia 2020 r.) ograniczenia w prawie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku w tej części, w jakiej płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub w przypadku transakcji z podatnikiem zarejestrowanym na potrzeby podatku od towarów i usług, jako podatnik VAT czynny, na rachunek inny niż zawarty w białej liście. W tym zakresie zmiana ta poszerza zakres już istniejących przepisów dotyczących płatności gotówkowych w ramach transakcji przekraczających kwotę 15 000 zł.
Warto także zwrócić uwagę, że w związku z wejściem w życie omawianych zmian pojawiły się pewne wątpliwości związane z płatnościami kartami kredytowymi, wykorzystaniem rachunków technicznych (wirtualnych) czy chociażby z płatnością na rachunek zastrzeżony lub rachunek faktora. Powstaje pytanie, czy w takich sytuacjach (płacąc na rachunek nieujawniony na białej liście) podatnicy utracą prawo do zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu? Tego dziś nie wiemy. Wiemy jednak, że ustawodawca zdaje sobie sprawę z powstałych problemów interpretacyjnych i (zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów) planowane jest wydanie objaśnień podatkowych, w których powstałe wątpliwości zostaną wyjaśnione.
ZMIANA DEFINICJI PIERWSZEGO ZASIEDLENIA
Od 1 września zmianie uległa definicja pierwszego zasiedlenia, która ma wpływ na możliwość skorzystania ze zwolnienia dla dostaw budynków, budowli i ich części w VAT. Mianowicie, zlikwidowany został warunek, wskazujący, że zasiedlenie powinno nastąpić w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu.
Pierwszym zasiedleniem jest więc teraz oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:
- wybudowaniu lub
- ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30 % wartości początkowej.
Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy odstąpienie od powiązania pojęcia „pierwszego zasiedlenia” z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu będzie skutkować w niektórych wypadkach wcześniejszym pierwszym zasiedleniem budynku, budowli lub ich części (np. w przypadku, gdy ich oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi nie następowało w wykonaniu czynności opodatkowanych, albo gdy właściciel po ich wybudowaniu lub ulepszeniu wykorzystywał je na własne potrzeby, a w konsekwencji wpłynie na stosowanie zwolnienia przedmiotowego.) Wprowadzona zmiana wynika z konieczności zapewnienia zgodności wskazanego przepisu z dyrektywą interpretowaną w świetle wyroku TSUE (C-308/16).
OBNIŻENIE WYSOKOŚCI DODATKOWEGO ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO DO 15%
Ustawa nowelizująca wprowadziła także zmiany w wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego, w przypadku złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej. Wprowadzenie obniżonej stawki dodatkowego zobowiązania ma stanowić większą zachętę do korzystania przez podatników z możliwości składania pierwszej deklaracji korygującej w trakcie kontroli celno-skarbowej.
Ustawodawca zauważył bowiem, że w obecnym stanie prawnym konsekwencje złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej w zakresie wysokości dodatkowego zobowiązania są takie same, jak w przypadku złożenia deklaracji korygującej po zakończeniu kontroli celno-skarbowej i otrzymaniu wyniku kontroli (wysokość dodatkowego zobowiązania podatkowego w takich przypadkach wynosi 20%). Zatem nie ma w praktyce istotnej zachęty do złożenia deklaracji korygującej po wszczęciu kontroli celno-skarbowej, lecz przed jej zakończeniem.
UPROSZCZENIA DOT. TRANSAKCJI Z ROLNIKAMI RYCZAŁTOWYMI.
Od 1 września nastąpiły także zmiany zakresu danych umieszczanych na dokumencie wystawianym przy nabyciu produktów rolnych i usług rolniczych od rolników ryczałtowych (fakturze VAT RR) oraz wprowadzona została możliwość wystawiania i przesyłania tych dokumentów w formie elektronicznej.
Zgodnie z zasadami funkcjonowania systemu ryczałtowego dla rolników w Polsce niezbędnymi elementami faktury VAT RR wystawianej przez podatnika nabywającego produkty rolne od rolnika ryczałtowego (będącej następnie podstawą do odliczenia – przy spełnieniu określonych w przepisach warunków – przez tego nabywcę będącego podatnikiem VAT kwoty zryczałtowanego zwrotu) są m.in. numer dowodu osobistego rolnika (bądź innego dokumentu stwierdzającego tożsamość rolnika) – gdy jest on osobą fizyczną, data wydania tego dokumentu i nazwa organu, który wydał ten dokument.
Wprowadzona zmiana zlikwidowała obowiązek umieszczania na fakturze VAT RR danych dotyczących dokumentu identyfikującego dostawcę produktów rolnych. Stanowi to uproszczenie dla podatników w stosowaniu obowiązujących przepisów prawa, eliminując nadmierne – zdaniem przedsiębiorców – wymogi biurokratyczne, generujące dodatkowe koszty prowadzenia działalności gospodarczej.
OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ZWOLNIENIA PODMIOTOWEGO W VAT
Nowelizacja ustawy o VAT wyłączyła możliwość skorzystania ze zwolnienia podmiotowego w VAT (do 200 tys. zł rocznego obrotu) przez podatników, którzy handlują m.in. elektroniką, sprzętem elektrycznym, RTV i AGD w sieci albo, którzy prowadzą sprzedaż telefoniczną takich towarów.
Nowe zasady dotyczą też przedsiębiorców, którzy sprzedają kosmetyki, a także części do samochodów i motocykli (niezależnie od sposobu realizacji dostawy), oraz świadczących usługi ściągania długu, w tym faktoringu.
ZMIANA WARUNKÓW PRZYWRÓCENIA DO REJESTRU PODATNIKÓW VAT
Nowe brzmienie ustawy o VAT w zakresie przywrócenia do rejestru podatników VAT-czynnych przewiduje warunek złożenia wniosku o przywrócenie nie później niż w terminie dwóch miesięcy od dnia wykreślenia z rejestru jako podatnika VAT. W przypadku nieskładania deklaracji pomimo takiego obowiązku podatnik zostanie przywrócony, jeżeli najpóźniej wraz ze złożeniem wniosku o przywrócenie rejestracji złoży wszystkie brakujące deklaracje.
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy proponowany termin dwóch miesięcy daje możliwość przywrócenia zarejestrowania w krótkim terminie po wykreśleniu z rejestru. Z drugiej jednak strony pozwoli to utrzymać rejestr w miarę aktualnym stanie i na rzetelnym poziomie, aby chronić interesy rzetelnych podatników.
W innych przypadkach (po przekroczeniu terminu na przywrócenie do rejestru) podatnik może ponownie dokonać rejestracji jako czynny podatnik VAT.
MODYFIKACJI SYSTEMU KOREKT W PRZYPADKU, GDY PODATNICY VAT CZYNNI PODEJMĄ DECYZJĘ O PONOWNYM SKORZYSTANIU ZE ZWOLNIENIA Z VAT
Od 1 września 2019 r. podatnicy mogą dokonać jednokrotnie ostatecznej korekty w deklaracji za ostatni okres, w którym byli podatnikami VAT-czynnymi.
Przed zmianą można było tego dokonać jedynie w deklaracjach za styczeń każdego roku następującego po roku, za który dokonywano korekty, przez kolejne pozostałe lata tego okresu.
**
Powyższe zmiany (obowiązujące od 1 września) zostały wprowadzone ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019 poz. 1520). Ustawa wprowadza także kilka zmian, które zaczną obowiązywać w kolejnych miesiącach. Wśród nich znajdziemy między innymi następujące zmiany:
FAKTURA NA PODSTAWIE PARAGONU Z NIP
Od 1 stycznia 2020 r. ustawa o VAT uzależnieni możliwość wystawienia dla nabywcy (podatnika podatku VAT) faktury VAT z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej od wymienienia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż numeru, za pomocą którego nabywca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej;
INDYWIDUALNE RACHUNKI PODATNIKÓW
Od nowego roku podatnicy zapłacą m.in. CIT i PIT za pośrednictwem własnego, indywidualnego rachunku bankowego. Podatnikom oraz płatnikom zostanie udostępniony (po podaniu identyfikatora podatkowego, za pośrednictwem strony internetowej) indywidualny rachunek podatkowy, za pomocą którego będą dokonywane wpłaty należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów i usług oraz niepodatkowych należności stanowiących dochód budżetu państwa.
Obecnie każdy z urzędów skarbowych posiada odrębne rachunki bankowe właściwe do gromadzenia konkretnych dochodów. Wprowadzone rozwiązanie (na wzór obowiązującego już w ZUS) będzie skutkować zwiększeniem komfortu podatnika w obszarze dokonywania płatności oraz oszczędnością czasu, a także zminimalizują ryzyko nieprawidłowego przekazania wpłat.
LIKWIDACJA DEKLARACJI VAT
Omawiana ustawa wprowadza także obowiązek składania nowego pliku JPK_VAT zastępującego de facto stosowaną obecnie deklarację VAT-7 czy VAT-7K. Od 1 kwietnia 2020 r. nowy obowiązek będzie dotyczył wyłącznie dużych przedsiębiorców (firmy zatrudniające ponad 250 osób i mające obroty przekraczające 50 mln euro lub zatrudniające ponad 250 osób, w których suma aktywów bilansu przekracza 43 mln euro). W stosunku do pozostałych przedsiębiorców obowiązek ten powstanie od 1 lipca 2020 r. Inni przedsiębiorcy niż duzi będą jednak mogli sami zdecydować o wcześniejszym, niż zakłada obowiązkowy termin, przejściu na składanie deklaracji i ewidencji VAT w formie nowego JPK_VAT.
Nowy plik JPK_VAT będzie dokumentem elektronicznym obejmującym deklarację VAT i ewidencję VAT. Plik ten będzie wysyłany w terminie właściwym dla złożenia deklaracji VAT.
Ustawodawca nie poprzestał na przyjęciu jednej ustawy nowelizacyjnej. Poniżej przedstawiamy kilka pozostałych zmian, które wejdą w życie w kolejnych miesiącach.
OBNIŻKA PIT, PODWYŻSZENIE KUP
Nieprzyjęty jeszcze rządowy projekt ustawy zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw zakłada wprowadzenie od 1 października 2019 r. obniżki podatku PIT z 18 na 17% i jednocześnie zwiększenie kosztów uzyskania przychodu.
Z obniżki podatku skorzystają ci, którzy rozliczają się zgodnie ze skalą podatkową, czyli pracownicy, zleceniobiorcy, emeryci i renciści a także przedsiębiorcy. Obniżka podatku ma dotyczyć tylko tych przychodów, które nie przekraczają kwoty stanowiącej granicę pierwszego progu podatkowego.
OBOWIĄZKOWY SPLIT PAYMENT
Od listopada 2019 r. mechanizm podzielonej płatności (split payment) będzie obowiązkowy dla najbardziej narażonych na oszustwa podatkowe branż. Ustawodawca za takie uznał m.in. branżę elektroniczną, stalową, budowlaną, węglową czy złomową.
Sprzedawca objęty obowiązkowym podziałem płatności nie będzie mógł wykluczyć tej metody płatności w umowie z nabywcą. Wyjątkiem będą płatności poniżej 15 tys. zł. Jeśli strony nie dostosują się do nowych przepisów, zarówno nabywca, jak i sprzedawca może zapłacić karę – 30 proc. sankcji VAT.
Więcej informacji na temat split paymentu znajdą państwo na naszej podstronie dotyczącej mechanizmu podzielonej płatności.
ULGA NA ZŁE DŁUGI W CIT I PIT
Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych od stycznia 2020 r. wierzyciel będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania, jeżeli dłużnik nie zapłaci mu w ciągu 90 dni od upływu terminu płatności ustalonego na fakturze lub w umowie. Z kolei dłużnik będzie musiał po upływie tego samego czasu doliczyć do przychodu kwotę, której nie zapłacił kontrahentowi. Jeżeli należność zostanie uregulowana, wierzyciel zwiększy podstawę opodatkowania oraz zapłaci podatek dochodowy w rozliczeniu za okres, w którym dostał należność. Natomiast dłużnik będzie mógł skorygować swój przychód w rozliczeniu za okres, w którym uregulował zobowiązanie.
Dodatkowo ustawa wprowadza rozwiązania poza podatkowe, tj.: skrócenie terminów zapłaty; uprawnienie prezesa UOKiK do ścigania przedsiębiorstw generujących największe zatory; zobowiązanie największych firm do raportowania do MPiT swoich praktyk płatniczych;
NOWE ZASADY OPODATKOWANIA TRANSAKCJI WEWNĄTRZUNIJNYCH
W 2020 roku (zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Kodeks karny skarbowy, numer z wykazu: UC158; etap legislacyjny: opiniowanie) podatników czekają zmiany dot. transakcji transgranicznych. Ustawa wprowadza nowe regulacje dotyczące procedury magazynu konsygnacyjnego (call-off stock), modyfikuje przepisy dotyczące transakcji łańcuchowych oraz przepisy w zakresie warunków niezbędnych do zastosowania zwolnienia z podatku dostawy towarów w transakcjach wewnątrzwspólnotowych (stawka 0%).
Dodatkowo nastąpią zmiany w zakresie dowodów wymaganych do zastosowania zwolnienia (stawki 0%) przy transakcjach wewnątrzwspólnotowych (WDT) oraz ewidencji prowadzonej przez dostawcę oraz nabywcę dla potrzeb zastosowania procedury magazynu typu call-off stock.
NOWA MATRYCA STAWEK VAT
Zgodnie z ustawą z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa od 1 kwietnia 2020 roku zacznie obowiązywać nowy system stawek podatku VAT, oparty na kodach nomenklatury scalonej (CN) w odniesieniu do towarów oraz aktualnej PKWiU 2015 w odniesieniu do usług.
Głównym założeniem wprowadzanych zmian jest opodatkowanie taką samą stawką całych (w miarę możliwości) grup towarów/usług a także uproszczenie przepisów ustawy o VAT (zmniejszenie liczby pozycji w załącznikach do ustawy).
Ustawa wprowadza także nową instytucję – wiążącą informację stawkową (WIS). WIS będzie decyzją wydawaną przez dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na potrzeby opodatkowania VAT. Zapewni podatnikom większą pewność co do prawidłowości stosowania stawek podatku VAT (chodzi o określenie właściwej stawki dla danego towaru lub usługi). Wiążąca informacja stawkowa, a także obniżone stawki VAT dla e-booków i e-prasy mają wejść w życie już 1 listopada 2019 r.
autor: Piotr Adamski, starszy konsultant ds. podatków data: 02.09.2019
