15 lipca 2019 r. na stronie Ministerstwa Finansów opublikowane zostały objaśnienia podatkowe dotyczące stosowania przepisów w zakresie preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP Box.

Przypominamy, iż IP Box to obowiązująca od 1 stycznia 2019 r. ulga podatkowa mająca na celu wspieranie innowacyjności przedsiębiorstw, umożliwiając im czerpanie dodatkowych korzyści podatkowych w tytułu komercjalizowania wyników działalności badawczo-rozwojowej. Polega ona na preferencyjnym opodatkowaniu  dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP), tj. m.in. patenty, wzory przemysłowe, wynalazki, czy programy komputerowe, powstałych głównie w wyniku realizowanej przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej związanej z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem tych praw. Podatek od osiągniętego przez podatnika w ten sposób dochodu wynosi 5% podstawy opodatkowania.     

Wprowadzone w zakresie IP Box przepisy to nowość w polskim systemie prawa podatkowego, co oznacza, że nie ma jeszcze wykształconej praktyki, a nawet teorii ich stosowania. W związku z tym, wśród podatników pojawiło się wiele wątpliwości w jaki sposób stosować obowiązujące przepisy. W celu wyjaśnienia kluczowych aspektów, MF uruchomiło proces konsultacji podatkowych ukierunkowanych na przedstawienie prawidłowego rozumienia przepisów regulujących ww. ulgę. Efektem konsultacji są wydane w zakresie IP Box objaśnienia podatkowe, które koncentrują się m.in. na:

• uzasadnieniu do przepisów o IP Box, które definiuje kontekst i cel przepisów o IP Box,
• odesłaniach przepisów dotyczących IP Box do innych przepisów podatkowych istotnych dla prawidłowego stosowania ulgi (np. przepisów o cenach transferowych),
• interakcjach przepisów IP Box z innymi przepisami podatkowymi przyznającymi preferencje podatkowe (w szczególności ulga B+R),
• wskazaniu rozwiązań praktycznych problemów, które mogą pojawić się przy stosowaniu ulgi IP Box przez podatników.

Objaśnienia IP Box wydane zostały w wersji ostatecznej. Ma to istotne znaczenia, gdyż stosownie do art. 14n § 4 pkt 1 Ordynacji podatkowej, zastosowanie się przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym do objaśnień podatkowych powodować będzie objęcie go ochroną prawno – podatkową.

Kto może skorzystać z IP Box?

Preferencja IP Box skierowana jest do wszystkich podatników PIT oraz CIT prowadzących działalność kwalifikującą się jako działalność badawczo-rozwojowa i osiągających dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Ponadto z ulgi skorzystać może podatnik, jeśli osiągany przez niego dochód
z kwalifikowanych IP podlega opodatkowaniu w Polsce. Preferencyjna stawka może zatem  zostać przez podatnika zastosowana wobec dochodu osiągniętego za granicą, o ile dochody te mogą być uznane za dochody z kwalifikowanych IP oraz podlegają faktycznemu opodatkowaniu w Polsce. W takich przypadkach, istotne jest aby każdorazowo zapoznać się z postanowieniami właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej przez Polskę z państwem, w którym osiągane są dochody.  

Co istotne, aby móc skorzystać z ulgi, podatnik musi przyczynić się „twórczo” do powstania kwalifikowanego IT tj. poprzez wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie kwalifikowanego IP. To oznacza, że podatnik, który np. nabył patent, ale go nie rozwinął lub nie ulepszył, nie będzie mógł skorzystać z preferencyjnego 5% opodatkowania zgodnie z przepisami o IP Box.

Dodatkowo, nie jest wymagane, aby podatnik był wyłącznym właścicielem kwalifikowanych IP. Do skorzystania z preferencji wystarczające jest bycie współwłaścicielem bądź użytkownikiem posiadającym prawa do korzystania z IP na podstawie licencji.

Jakie warunki muszą spełniać prawa kwalifikowane?

Kwalifikowane prawa własności intelektualnej muszą spełniać łącznie trzy warunki:

1. zostać wytworzone, rozwinięte lub ulepszone przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej,
2. należeć do jednej z kategorii wymienionych w katalogu w art. 24d ust. 2 CIT/30ca ust.2 PIT (katalog ma charakter zamknięty),
3. podlegać ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest RP, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest UE.

W Objaśnieniach IP Box, wskazano co należy rozumieć pod pojęciem „wytworzenia”, „rozwinięcia” i „ulepszenia” kwalifikowanego IP, opisano kryteria podlegające ocenie w celu określenia, czy prowadzone przez podatnika prace spełniają definicję działalności badawczo-rozwojowej, jak również omówione zostały poszczególne kwalifikowane IP wraz z podaniem przykładów do każdego z nich.

Warto zaznaczyć, iż do celów zastosowania IP Box, za moment rozpoczęcia ochrony prawnej uznaje się datę wskazaną przez właściwy organ udzielający ochrony prawnej, bądź też moment, w którym podatnik spełnił warunki formalne lub nabył prawo ochronne z mocy prawa. Co ważne, kwalifikowane IP musi podlegać ochronie prawnej w całym okresie stosowania preferencyjnego opodatkowania. Oznacza to, iż w momencie ustania ochrony prawnej, np. na skutek wygaśnięcia lub unieważnienia prawa własności intelektualnej, podatnik traci możliwość korzystania z IP Box w stosunku do tego kwalifikowanego prawa.

W jaki sposób ustalić podstawę opodatkowania?

W przypadku IP Box podstawę opodatkowania stanowi suma dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnych osiągniętych w danym roku podatkowym. Wysokość takiego dochodu ustala się jako iloczyn:

• dochodu z kwalifikowanego IP osiągniętego w roku podatkowym i
• tzw. wskaźnika nexus, obliczonego według specjalnego wzoru wskazanego w ustawie.

Zgodnie z Objaśnieniami IP Box, kalkulacja wskaźnika nexus, powinna być prowadzona odrębnie dla każdego kwalifikowanego IP. Przykładowo, gdy podatnik uzyskuje dochód z patentu oraz dochód z prawa ochronnego na wzór użytkowy, ma obowiązek obliczyć wskaźnik nexus odrębnie dla tych dwóch dochodów, a następnie w załączniku do zeznania podatkowego wykazać łączną kwotę dochodu podlegającego opodatkowaniu preferencyjną stawką. Ponadto ww. wskaźnik powinien być liczony w sposób kumulatywny na przestrzeni lat, z uwzględnieniem dotacji, a w niektórych przypadkach także kosztów poniesionych w przeszłości.

Wskaźnik nexus odwołuje się do kosztów faktycznie poniesionych przez podatnika na prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej związanej z kwalifikowanym IP, jak i kosztów poniesionych na nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych. Można do nich zaliczyć m.in. wszelkie poniesione należności związane z zatrudnieniem pracowników na podstawie umowy o pracę, w tym także składki na ubezpieczenie społecznie.

Warto zaznaczyć, że do kosztów, o których mowa we wskaźniku nexus nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami. Kosztami nieujętymi we wskaźniku nexus będą np. koszty utrzymania nieruchomości, w której prowadzona jest działalność badawczo-rozwojowa zmierzająca do wytworzenia kwalifikowanego IP. Istotne jest, aby ze wskaźnika nexus zostały wykluczone koszty, które nie są lub ze swej natury nie mogą być bezpośrednio związane z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem konkretnych kwalifikowanych IP.

Skorzystanie z preferencji IP Box wraz z ulgą B+R – czy możliwe?

Możliwość skorzystania z ulgi jest dla podatnika uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Podatnik może sam zadecydować czy chce skorzystać z ulgi IP Box, B+R czy może z obu preferencji jednocześnie, w zależności od jego sytuacji faktycznej, warunkowanej głównie cyklem rozwojowym kwalifikowanego IP.

Zauważyć należy, iż  ulga B+R jest ulgą kosztową (możliwość ponownego odliczenia wydatków już wcześniej uwzględnionych w kosztach podatkowych, tym razem w zeznaniu rocznym), a zatem możliwość jej zastosowania co do zasady, wystąpi na etapie wytworzenia, ulepszania, lub rozwijania kwalifikowanego IP. Zasadność skorzystania z preferencji IP Box pojawi się natomiast na etapie komercjalizacji tak wytworzonego, rozwiniętego bądź ulepszonego kwalifikowanego IP, co może nastąpić w tym samym roku podatkowym, lub w różnych latach podatkowych.

MF podkreśliło, iż podatnik w jednym roku podatkowym może skorzystać zarówno z preferencji IP Box, jak i ulgi B+R, ale wyłącznie wobec różnych kategorii dochodu. Ulgę B+R można uwzględnić przy obliczaniu dochodu opodatkowanego na zasadach ogólnych, z kolei ulgę IP Box przy dochodach z kwalifikowanych praw własności intelektualnej.  

W jakiej formie prowadzić ewidencję zdarzeń gospodarczych dla celów IP Box?

Do obowiązków podatników korzystających z preferencji IP Box należy prowadzenie odrębnej ewidencji dla wszystkich operacji finansowych związanych z uzyskiwaniem dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. MF podkreśliło, że dla celów obliczenia dochodu z kwalifikowanego IP istotne jest, by ewidencja była prowadzona w sposób należyty tak, aby można było w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączną sumę przychodów, kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%, jak również dochodu, który nie będzie podlegał preferencyjnemu opodatkowaniu.

W przypadku podatników prowadzących księgi rachunkowe, obowiązek prowadzenia odrębnej ewidencji może być realizowany przez wyodrębnienie operacji gospodarczych dot. każdego kwalifikowanego IP np. na kontach ksiąg pomocniczych, a w przypadku podatników nieprowadzących ksiąg rachunkowych – poprzez sporządzenie w postaci kumulatywnego arkusza kalkulacyjnego, comiesięcznego zestawienia dokumentów, potwierdzającego poniesione wydatki.

Co więcej, objaśnienia w zakresie IP Box, zawierają wytyczne w zakresie prowadzenia ewidencji projektów badawczo-rozwojowych, wskazując jednocześnie jej elementy składowe, przykładową kartę czasu pracy pracownika, oraz jakie informacje powinny wynikać z umowy o pracę, opisu stanowiska lub z regulaminu pracy. 

Kiedy rozliczyć ulgę IP Box?

Dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej wykazuje się w zeznaniu podatkowym za rok, w którym został on osiągnięty. IP Box jest zatem ulgą podatkową, z której można skorzystać wyłącznie po zakończeniu roku podatkowego w zeznaniu rocznym.

Zgodnie z powyższym, podatnicy nie mają możliwości skorzystania z tej preferencji w trakcie roku podatkowego, poprzez pomniejszenie zaliczek na podatek dochodowy. Podatnik, który osiąga dochody z kwalifikowanych IP w ciągu roku podatkowego, jest zobowiązany rozliczać się od takich dochodów na zasadach ogólnych, a dopiero po jego zakończeniu nadpłacony podatek podlega z urzędu zaliczeniu na poczet zaległości podatkowych oraz bieżących zobowiązań, a w razie ich braku nadpłata jest zwracana.

Czy korzystanie z ulgi IP Box może zostać uznane za schemat podatkowy?

W związku z wprowadzonymi przepisami dotyczącymi obowiązku raportowania schematów podatkowych (MDR), powstały wątpliwości czy korzystanie z preferencji IP Box należy traktować jako schemat podatkowy.

MF wskazał, iż skorzystanie z ulgi IP Box, co do zasady, nie będzie podlegało obowiązkowi raportowania na podstawie przepisów MDR, jeżeli koszty podlegające uwzględnieniu w ramach ulgi zostały już poniesione, a ich poniesienie nie było determinowane zamiarem osiągniecia korzyści podatkowej. Aby nie było mowy o zamiarze odniesienia korzyści podatkowej, wydatki muszą być typowe dla prowadzenia danej działalności gospodarczej, a ich poniesienie powinno być podyktowane względami głównie biznesowymi, np. potrzebą zachowania konkurencyjności na rynku, a nie względami podatkowymi.

Ze względu na obszerność objaśnień w zakresie IP Box w niniejszym artykule uwzględnione zostały wyłącznie wybrane zagadnienia. W odniesieniu do pozostałych, zachęcamy do uważnego zapoznania się z całością dokumentu, który dostępny jest na stronie MF, a także do kontaktu z naszymi Ekspertami. Należy pamiętać, iż IP Box, jak każda ulga podatkowa, stanowi odstępstwo od zasady powszechności opodatkowania, w związku z czym korzystanie z niej musi odbywać się z zachowaniem dużej staranności, aby prawo do uzyskanych korzyści podatkowych nie zostało następnie podważone przez organy podatkowe.

Źródło:

Objaśnienia podatkowe z dnia 15 lipca 2019 r. dotyczące preferencyjnego opodatkowania dochodów wytwarzanych przez prawa własności intelektualnej – IP Box