Od 1 października 2020 r. obowiązuje nowy JPK_VAT. Na podstawie jednej z wprowadzonych zmian podatnicy podatku VAT są zobowiązani do specjalnego oznaczania określonych w przepisach grup towarów i usług (oznaczenia od GTU_01 do GTU_13). Poniżej przedstawiamy ciąg dalszy naszego poradnika, w którym omawiamy kolejne oznaczenia GTU (od GTU_08 do GTU_13) wprowadzone Rozporządzeniem[1].

Przypomnijmy, że obowiązek oznaczania danego towaru lub usługi kodem GTU dotyczy zarówno transakcji opodatkowanych (w tym stawką 0% czy opodatkowanych u nabywcy), jak i zwolnionych. W przypadku refaktury, podlega ona temu samemu oznaczeniu GTU co sprzedaż refakturowana (pierwotna). We wszystkich tych przypadkach oznaczenie GTU dotyczy rozliczenia podatku należnego – oznaczenia GTU nie podaje się w przypadku zakupu towarów i usług (podatku naliczonego). Ponadto, podatnicy nie są zobowiązani do wskazywania kodu GTU na wystawianej fakturze (faktura powinna być oznaczona w pliku JPK). Wykazanie przez sprzedawcę kodu GTU na fakturze nie powinno być jednak traktowane jako błąd.

Do kolejnych oznaczeń od GTU_8 do GTU_13 można poczynić następujące uwagi:

GTU_08

Oznaczeniu GTU_08 podlega dostawa metali szlachetnych oraz nieszlachetnych – wyłącznie określonych w poz. 1-3 załącznika nr 12 do ustawy oraz w poz. 12-25, 33-40, 45, 46, 56 i 78 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Tym samym, oznaczenie GTU_08 obejmuje następujące towary:

• Stopy, proszki, odpady z metali szlachetnych (np. srebra, złota, platyny).
• Artykuły biżuteryjne i ich części, z metalu szlachetnego lub platerowanego metalem szlachetnym objęte CN 7113.
• Wyroby z bursztynu objęte CN 9602.
• Monety objęte CN 7118.
• Biżuterię artystyczną objętą CN 9706 00 00.
• Niektóre z tzw. towarów wrażliwych wymienionych w zał. nr 15 do ustawy o VAT, zaklasyfikowanych do następujących grupowań PKWiU:

Poz.	PKWiU	Nazwa towaru (grupy towarów)
12	24.10.31.0	Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości > 600 mm, ze stali niestopowej
13	24.10.32.0	Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, ze stali niestopowej
14	24.10.35.0	Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości > 600 mm, z pozostałej stali stopowej, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej
15	24.10.36.0	Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, z pozostałej stali stopowej, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej
16	24.10.41.0	Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości > 600 mm, ze stali niestopowej
17	24.10.43.0	Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości > 600 mm, z pozostałej stali stopowej, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej
18	24.10.51.0	Wyroby płaskie walcowane, o szerokości > 600 mm, ze stali niestopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane
19	24.10.52.0	Wyroby płaskie walcowane, o szerokości > 600 mm, z pozostałej stali stopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane
20	24.10.61.0	Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, ze stali niestopowej
21	24.10.62.0	Pozostałe pręty ze stali, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone
22	24.10.65.0	Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, z pozostałej stali stopowej
23	24.10.66.0	Pozostałe pręty z pozostałej stali stopowej, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone
24	24.10.71.0	Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, ze stali niestopowej
25	24.10.73.0	Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, z pozostałej stali stopowej
33	24.31.10.0	Pręty, kątowniki, kształtowniki i profile, ze stali niestopowej, ciągnione na zimno
34	24.31.20.0	Pręty, kątowniki, kształtowniki i profile, z pozostałej stali stopowej, ciągnione na zimno
35	24.32.10.0	Wyroby płaskie ze stali, nieobrobione więcej niż walcowane na zimno, o szerokości < 600 mm, niepokryte
36	24.32.20.0	Wyroby walcowane płaskie ze stali, nieobrobione więcej niż walcowane na zimno, o szerokości < 600 mm, platerowane, powleczone lub pokryte
37	24.33.11.0	Kształtowniki otwarte ze stali niestopowej, kształtowane lub gięte na zimno
38	24.33.20.0	Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej
39	24.34.11.0	Drut ciągniony na zimno, ze stali niestopowej
40	24.41.10.0	Srebro w stanie surowym lub półproduktu lub w postaci proszku
45	ex 24.41.50.0	Metale nieszlachetne posrebrzane i metale nieszlachetne, srebro lub złoto, platynowane, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu – wyłącznie złoto i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu
46	24.42.11.0	Aluminium nieobrobione plastycznie
56	ex 24.45.30.0	Pozostałe metale nieżelazne i wyroby z nich; cermetale; popiół i pozostałości zawierające metale i związki metali – wyłącznie odpady i złom metali nieszlachetnych
78	ex 32.12.13.0	Biżuteria i inne wyroby jubilerskie oraz ich części, z metalu szlachetnego lub metalu platerowanego metalem szlachetnym – wyłącznie części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota, srebra i platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym

Co istotne, bez znaczenia pozostaje to czy dostawa obejmuje dostawy towarów nowych, czy używanych, oferowanych przez komisy, antykwariaty itp. Ponadto, oznaczeniu GTU_08 nie podlega zakup dla celów prywatnych (konsument).

GTU_09

W przypadku oznaczenia GTU_09 Rozporządzenie odsyła do przepisów Prawa farmaceutycznego.[2] Wynika z nich, że oznaczeniu GTU_09 podlega dostawa towaru, która spełnia łącznie następujące przesłanki:

1. Przedmiot dostawy mieści się w jednej z następujących kategorii towarów:
   1. produkty lecznicze,
   2. środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego,
   3. wyroby medyczne.
2. Przedmiot dostawy jest zagrożony brakiem dostępności na terytorium RP i został umieszczony na odpowiedniej liście Ministerstwa Zdrowia (dalej: MZ).
3. Przedmiot dostawy jest sprzedawany za granicę RP lub podmiotowi prowadzącemu działalność poza terytorium Polski.

Na stronie MZ co kilka miesięcy publikowana jest towarów, których dostępność na terytorium RP jest zagrożona[3]. Obecnie na liście znajdują się niektóre preparaty pod postacią: tabletek, proszków, kapsułek, aerozolów, roztworów do wstrzykiwań oraz implanty podskórne. Natomiast, aktualnie brak na niej środków dezynfekujących oraz środków ochrony osobistej takich jak maseczki i rękawiczki.

Biorąc pod uwagę obecną sytuację epidemiologiczną trudno jest przewidzieć jakie jeszcze produkty mogą znaleźć się na ww. liście. Z tego względu podatnicy sprzedający szeroko pojęte wyroby medyczne powinni na bieżąco weryfikować obwieszczenia MZ  dot. wyrobów o zagrożonej dostępności, aby oznaczyć kodem GTU_09 dostawę właściwych towarów.

GTU_10

Oznaczeniu GTU_10 podlega dostawa budynków, budowli oraz gruntów. Przepisy nie definiują przy tym ww. obiektów ani nie odwołują się do innych ustaw. Najzasadniej będzie zatem przyjąć, że chodzi o budynek i budowlę w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego[4] oraz grunt w rozumieniu Kodeksu cywilnego[5]. W konsekwencji, oznaczeniu GTU_10 będzie podlegać dość szeroka kategoria obiektów budowlanych.

Przez „budynek” Prawo budowlane rozumie obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.

Z kolei „budowlą” w rozumieniu ww. ustawy jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem tablice reklamowe i urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni jądrowych, elektrowni wiatrowych, morskich turbin wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową.

Ministerstwo finansów w odpowiedzi na pytania dziennikarzy Dziennika Gazety Prawnej dotyczące omawianego oznaczenia wskazało, że zgodnie z przepisami w zakresie podatku od towarów i usług jako towary rozumie się rzeczy oraz ich części. Zatem dostawę budynku, jak również jego części, czyli lokalu, należy oznaczyć przez GTU_10.[6]

Oznaczeniu GTU nie podlega dostawa obiektów małej architektury tj. niewielkich obiektów takich jak np. kapliczki, posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej, piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

Oznaczeniu GTU_10 podlega nie tylko sprzedaż, ale również inne czynności prawne, które powodują przeniesienie prawa do rozporządzania budynkiem (budowlą/gruntem) tak jak właściciel. W związku z tym, oznaczeniu kodem GTU będą podlegały takie transakcje jak sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz oddanie do użytkowania budynku na podstawie leasingu finansowego.

Oznaczeniu GTU_10 podlegają również płatności na poczet dostawy nieruchomości tj. zapłata zaliczki lub zadatku. To samo dotyczy wpłaty wkładu budowlanego. Natomiast, oznaczeniu nie podlegają odszkodowania, kary umowne, odsetki za zwłokę w związku z różnymi sytuacjami wynikającymi z umów o przeniesienie własności. GTU_10 nie dotyczy także kaucji zwrotnej wynikającej z umowy przedwstępnej.

Usługi budowlane i remonty budynków nie podlegają oznaczeniu GTU_10.

GTU_11

Oznaczeniu kodem GTU_11 podlega jeden specyficzny rodzaj transakcji – świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, które reguluje ustawa o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych.[7]

GTU_12

Zgodnie z Rozporządzeniem, ww. oznaczenie GTU dotyczy świadczenia usług o charakterze niematerialnym – wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych.

W tym przypadku Rozporządzenie nie wskazuje na konkretne grupowania PKWiU. Ustawa o VAT również nie zawiera definicji ww. usług. Jednakże, według wyjaśnień MF (opublikowanych na stronie internetowej w ramach zakładki „pytania i odpowiedzi”) mogą to być różne usługi niematerialne zaklasyfikowane do następujących grupowań PKWiU:

Rodzaj usług niematerialnych	PKWiU
doradcze (w tym doradztwo prawne i podatkowe, doradztwo związane z zarządzaniem)	62.02.1, 62.02.2, 66.19.91, 69.10.11, 69.10.12, 69.10.13, 69.10.14, 69.20.3, 70.22.11, 70.22.12, 70.22.13, 70.22.14, 70.22.15, 70.22.16, 70.22.3, 71.11.24, 71.11.42, 71.12.11, 71.12.31, 74.90.13, 74.90.15, 74.90.19
księgowe	69.20.2
prawne	69.1
zarządcze	62.03.11, 62.03.12, 63.11.12, 66.11.19, 66.30.11, 66.30.12, 68.32.11, 68.32.12, 68.32.13, 69.20.4, 70.22.17, 70.22.2, 90.02.19.1
marketingowe	73.11.12
firm centralnych	70.1
reklamowe	73.1
badania rynku i opinii publicznej	73.2
badań naukowych i prac rozwojowych	72
usługi szkoleniowe	85

Źródło: wyjaśnienia MF dostępne na stronie: https://www.podatki.gov.pl/jednolity-plik-kontrolny/jpk-vat-z-deklaracja/faq-jpk-vat-z-deklaracja/#gtu

Ogólne symbole grupowania (np. PKWiU 70.1) oznaczają, że GTU_12 podlegają wszystkie usługi mieszczące się w danej grupie (niezależnie od kolejnych cyfr PKWiU).

W przypadku usług kompleksowych decydujące znaczenie ma charakter usługi wiodącej (głównej). Przykładowo, jeśli w ramach usługi szkoleniowej podatnik oferuje uczestnikom także drobny poczęstunek to oznaczeniu kodem GTU_12 będzie podlegać cała transakcja – mimo, że usługa gastronomiczna sama w sobie nie podlega pod ww. kod GTU.

Co istotne, wskazany przez podatnika kod PKWiU dla usługi powinien odzwierciedlać jej faktyczny charakter. Jeśli podatnik zakwalifikuje usługę do niewłaściwego grupowania PKWiU to nie zwalnia go to z obowiązku oznaczenia transakcji właściwym kodem GTU (jeśli w rzeczywistości jest to jedna z usług niematerialnych podlegających oznaczeniu GTU_12.

GTU_13

Ostatnie z oznaczeń GTU dotyczy świadczenia usług transportowych i gospodarki magazynowej sklasyfikowanych do PKWiU 2015 Sekcja H – symbol ex 49.4, ex 52.1.

Grupowanie PKWiU 49.4 obejmuje usługi w zakresie „transportu drogowego towarów oraz usługi związane z przeprowadzkami”. Natomiast, PKWiU 52.1 obejmuje „magazynowanie i przechowywanie towarów”.

Użyty w Rozporządzeniu zwrot ,,ex” oznacza zakres towarów i usług węższy niż określony w ww. danym grupowaniu klasyfikacji PKWiU. Zatem ze wszystkich usług mieszczących się w Sekcji H PKWiU 2015 w grupowaniach 49.4 i 52.1, oznaczeniu GTU_13 podlegają tylko usługi transportowe i usługi gospodarki magazynowej. Powyższe potwierdzają także wyjaśnienia MF dot. GTU_13.

[1] Rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U.2019.1988 z dnia 2019.10.18).
[2] art. 37av ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499, z późn.zm.).
[3] Aktualnie: Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 19 stycznia 2021 r. w sprawie wykazu produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych zagrożonych brakiem dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
[4] Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2020 poz. 1333 t.j. z dnia 2020.08.03).
[5] Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U z 2020 poz. 1740 t.j. z dnia 2020.10.08).
[6] Więcej: https://podatki.gazetaprawna.pl/artykuly/1496261,jpk-vcat-jakie-faktury-dostawa-lokali-gtu.html
[7] Ustawa z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U.2021.332 t.j. z dnia 2021.02.22).