Test przedsiębiorcy 2020

10 marca 2020

Przez ,, test przedsiębiorcy” możemy rozumieć całokształt przepisów, które pozwalają organowi skarbowemu na zweryfikowanie statusu podatnika jako przedsiębiorcy. Pierwotnie Ministerstwo Finansów zakładało nowelizację przepisów w tym kierunku tworząc nowy instrument prawny. Ostatecznie, jak na razie, do tego nie doszło, jednakże nie oznacza to, że skarbówka porzuciła ten pomysł. Obecnie i bez nowych przepisów organ skarbowy może sprawdzić podatnika czy faktycznie prowadzi on działalność gospodarczą.

Czym się różni etat od samozatrudnienia?

Zgodnie z art. 2 Kodeksu pracy pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Charakterystyczne dla stosunku pracy jest wykonywanie go pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego ustalonym.

Zgodnie z art. 3 ustawy – Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.

Natomiast, zgodnie z art. 5a pkt 6 ustawy o PIT pozarolniczą działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa:

  1. wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa
  2. polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż
  3. polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych

– prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych źródeł przychodów.

Zgodnie z art. 5b ust. 1 ustawy o PIT za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

Odrębna definicja działalności gospodarczej została również wprowadzona w ustawie o VAT.

Różnice w opodatkowaniu

Umowa o pracę jest najbardziej obciążaną daninami publicznymi formą współpracy. Stawka podatku PIT w tym przypadku wynosi 17% oraz 32% – co do dochodu ponad kwotę 85 528 zł. Pracownik ponosi zryczałtowane koszty uzyskania przychodu w wysokości do 3 tys. zł rocznie (gdy jest zatrudniony u jednego pracodawcy i pracuje w miejscu zamieszkania). W przypadku umowy o pracę składki ZUS są potrącane z wynagrodzenia pracownika i ich wysokość uzależniona jest od jego wartości. Poza tym, pracodawca dodatkowo jest zobowiązany pokryć część składek ZUS we własnym zakresie.

W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej kwota wymaganych należności jest niższa. Przedsiębiorcy mogą wybrać opodatkowanie dochodu liniową stawką 19%. W efekcie nadwyżka dochodów ponad kwotę 85 528 zł również podlega opodatkowaniu 19%, a nie jak w przypadku umowy o pracę 32%. Ponadto, przychód może zostać pomniejszony o koszty podatkowe faktycznie poniesione. W przypadku samozatrudnienia zobowiązania wobec ZUS zasadniczo wynoszą stałą, niezależną od przychodu kwotę, przy czym możliwe jest skorzystanie z różnych preferencji obniżających wartość składek.

Jak organ skarbowy zweryfikuje przedsiębiorcę?

Przede wszystkim sposób świadczenia pracy czy też realizacji usługi oceniony zostanie pod kątem spełnienia definicji działalności gospodarczej określonej w przepisach. Przykładowo jedną z cech wykonywania działalności gospodarczej jest ponoszenie w związku z tym ryzyka. Kontrolujący może ocenić czy warunki współpracy wskazują na ryzyko po stronie świadczącego. Co istotne o charakterze współpracy decydować będą jej faktyczne warunki a nie tylko nazwa umowy i jej zapisy, zwłaszcza jeżeli odbiegać będą od rzeczywistości.

Zgodnie z art. 199a ust. 1 § 1 i § 3 Ordynacji Podatkowej organ podatkowy, dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności. Jednak w razie wątpliwości co do istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego organ podatkowy może wystąpić do sądu powszechnego o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego. Tym samym, skarbówka może zanegować status przedsiębiorcy odwołując się do definicji działalności gospodarczej funkcjonujących w polskim systemie prawnym.

Jakie mogą być konsekwencje negatywnej weryfikacji?

Co istotne, przychody z działalności gospodarczej i z umowy o pracę klasyfikuje się do innych źródeł uzyskania przychodu. W przypadku samozatrudnienia jest to pozarolnicza działalność gospodarcza, a przy przychodach z umowy o pracę – stosunek pracy. W efekcie samozatrudniony utraciłby prawo do opodatkowania liniową stawką podatku dla działalności gospodarczej (19%). Musiałby rozliczać się według stawek skali podatkowej (17 i 32%). Ponadto, utraciłby prawo do odliczania od przychodów wydatków, które przy działalności gospodarczej są traktowane jako związane z biznesem (np. amortyzacja samochodu, zakup materiałów biurowych, spotkania z kontrahentami itp.). Ponadto konieczne byłoby uiszczenie składek ZUS w wysokości ustalonej dla umowy o pracę.

Powyższe konsekwencje dosięgnęłyby również „pracodawcę”, który odpowiadałby jako płatnik za niepobrane składki ZUS, a także zaliczki na podatek dochodowy. Nie miałby również prawa do odliczenia podatku VAT wynikającego z otrzymanych faktur i wątpliwości budziłaby możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na wynagrodzenie zapłacone niedoszłemu przedsiębiorcy.

Obecnie rozważana jest zmiana definicji działalności gospodarczej. W aktualizacji tzw. programu konwergencji, będącego częścią wieloletniego planu finansowego państwa, wskazano, iż planowane jest uszczelnienie kwalifikacji przychodów do źródła pozarolniczej działalności gospodarczej. Niezależnie od tego już teraz organy podatkowe mogą weryfikować przedsiębiorców w oparciu o ustawowe definicje działalności gospodarczej. Biorąc powyższe pod uwagę, samozatrudnieni i ich kontrahenci muszą zachować szczególną czujność przy zawieraniu umów B2B.