29 października 2018 r. przekazano Prezydentowi RP do podpisu ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Jednym z obszarów jakie zostały poddane nowelizacji jest tematyka cen transferowych. Ustawa wprowadza (od 1 stycznia 2019 r.) szereg zmian i w sposób kompleksowy reguluje kwestię dokumentowania transakcji między podmiotami powiązanymi.

Najważniejsze zmiany znajdujące się w ustawie to m.in.:

1) Zmiana limitów do sporządzania dokumentacji podatkowej

Zgodnie z aktualnymi  przepisami, obowiązek sporządzania dokumentacji cen transferowych ustalany jest dwustopniowo. Do sporządzenia dokumentacji zobligowani są podatnicy, których przychody lub koszty przekroczyły w poprzedzającym roku podatkowym równowartość 2.000.000 euro, a podstawowy próg transakcji wynosi 50.000 euro i zwiększa się w zależności od przychodów spółki.

Nowe regulacje przewidują podniesienie progów dokumentacyjnych, po przekroczeniu których powstaje obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Dodatkowo zmianie ulegnie sam mechanizm określania progów, opierający się wyłącznie na kryterium wartości transakcji kontrolowanej. Limity dla poszczególnych transakcji będą wynosić:

• 10.000.000 PLN (netto)  – dla transakcji zakupu/sprzedaży rzeczowych aktywów obrotowych (np. surowców), środków trwałych, pozyskania/udzielenia finansowania dłużnego, poręczenia lub gwarancji,
• 2.000.000 PLN (netto) – dla transakcji zakupu/sprzedaży usług, wartości niematerialnych i prawnych, korzystania/udostępnienia środków trwałych (w tym najem, dzierżawa, leasing), wartości niematerialnych i prawnych (w tym licencje), przypisania dochodu do zakładu zagranicznego oraz innych transakcji.

Podwyższenie progów, co do zasady, ma na celu zmniejszenie obowiązków dokumentacyjnych, niemniej jednak należy zauważyć, że może wiązać się z powstaniem obowiązku sporządzenia dokumentacji dla podatników, którzy obecnie takiego obowiązku nie mają, np. ze względu na osiąganie przychodów i kosztów poniżej 2.000.000 euro.

Zwiększeniu ulegną także progi transakcji realizowanych z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową – do  kwoty 100.000 PLN.

2) Uszczegółowienie przepisów dotyczących wartości transakcji 

Obecnie obowiązujące przepisy nie wskazują wprost czy w celu ustalenia wartości transakcji  przyjmować należy wartość wyrażoną w kwotach netto czy brutto, co w praktyce budzi wiele  wątpliwości. Podatnicy skłaniają się ku uwzględnianiu kwoty netto, natomiast zdaniem organów podatkowych wartość transakcji powinna być ustalana w kwocie brutto.

Nowe regulacje rozwiewają powyższe wątpliwości doprecyzowując, iż wartość transakcji określa się bez uwzględnienia podatku od towarów i usług. Przyjęcie wartości netto uzasadnione jest neutralnością VAT na gruncie podatków dochodowych.  

Dodatkowo ustawa wskazuje, iż wartość transakcji kontrolowanej odpowiada:

• wartości kapitału – w przypadku pożyczki i kredytu,
• wartości nominalnej – w przypadku emisji obligacji,
• wartości gwarancyjnej – w przypadku poręczenia lub gwarancji,
• wartości przypisanych przychodów lub kosztów – w przypadku przypisania dochodu (straty) do zakładu zagranicznego,
• wartości właściwej dla danej transakcji kontrolowanej – w przypadku pozostałych transakcji.

Warto ponadto zaznaczyć, że wartość transakcji wyrażona jest w złotych polskich, a nie jak obecnie w euro.

3) Nowe zwolnienia dokumentacyjne

Ustawa przewiduje zwolnienie z obowiązku dokumentacyjnego transakcji zawieranych przez krajowe podmioty powiązane. Zwolnienie to będzie miało zastosowanie do podatników, którzy spełniają łącznie wskazane przesłanki:

• wykazują w danym roku podatkowym dochód  (nie ponieśli straty podatkowej),
• nie korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego dla dochodów uzyskanych
  z działalności:

1. prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,
2. określonej w decyzji o wsparciu, o której mowa w ustawie o wspieraniu nowych inwestycji.

Podkreślić należy, iż aby skorzystać z omawianego zwolnienia, każdy z uczestników transakcji musi spełnić wskazane wyżej wymogi.

Zniesienie obowiązku tworzenia dokumentacji podatkowych dla transakcji pomiędzy podmiotami krajowymi, nastąpiło niewątpliwie w związku z licznymi postulatami zgłaszanymi w ramach konsultacji społecznych. Podatnicy wskazywali, iż sporządzanie dokumentacji dla transakcji krajowych jest bezzasadne, bowiem celem przepisów o cenach transferowych jest przeciwdziałanie transferowi dochodów pomiędzy różnymi jurysdykcjami podatkowymi.

Dzięki wprowadzonemu wyłączeniu wielu przedsiębiorców, którzy w swoich strukturach nie mają zagranicznych spółek powiązanych, nie będzie musiało przygotowywać dokumentacji cen transferowych. 

Prócz wskazanego wyżej zwolnienia, ustawa wprowadza dodatkowe zwolnienia dokumentacyjne obejmujące transakcje kontrolowane, które w całości nie stanowią przychodu lub kosztów uzyskania przychodów, jak również transakcje kontrolowane, których cena ustalona została w trybie przetargu nieograniczonego na podstawie ustawy Prawo zamówień publicznych.

4) Zakres obowiązków dokumentacyjnych w local file

Zgodnie z nowymi przepisami obligatoryjnym elementem dokumentacji lokalnej jest analiza cen transferowych (w formie analizy porównawczej albo analizy wykazującej zgodność warunków). Obecnie sporządzenie analizy danych porównawczych uzależnione jest od kwoty przychodów lub kosztów. Podatnicy o przychodach lub kosztach do 10 mln euro zobowiązani są jedynie do sporządzenia dokumentacji lokalnej, dopiero po przekroczeniu tej kwoty muszą w dokumentacji uwzględnić analizę porównawczą.

5) Informacja o cenach transferowych

Obowiązek składania przez podatników uproszczonych sprawozdań CIT/TP lub PIT/TP zostanie zastąpiony informacją o cenach transferowych sporządzaną w formie elektronicznej. Sporządzona informacja będzie wnikliwie opisywać transakcje dokonywane pomiędzy podmiotami powiązanymi. Ustawa określa bowiem szczegółowo obligatoryjne elementy, które mają zostać zawarte w nowym sprawozdaniu.

W ustawie doprecyzowano, iż w przypadku spółek niemających osobowości prawnej podmiotem obowiązanym do przekazania informacji o cenach transferowych jest wyznaczony wspólnik. Rozwiewa to obecne wątpliwości w tym zakresie – obowiązujące przepisy nie wskazują wprost kto jest zobligowany do złożenia sprawozdania za spółki osobowe.

6) Przedłużenie terminu na przygotowanie dokumentacji

Wydłużeniu ulegną terminy na złożenie:

• oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych,
• informacji o cenach transferowych,

z 3 do 9 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Ponadto termin przygotowania grupowej dokumentacji cen transferowych został wydłużony do 12 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego.

7) Uproszczone zasady rozliczeń

W ustawie zaplanowano wprowadzenie uproszczonych rozwiązańdla transakcji  dotyczących pożyczek i usług o niskiej wartości dodanej. Rozwiązania te, poprzez ustawowe określenie akceptowalnego poziomu narzutu/bazy stopy procentowej oraz łącznego spełnienia warunków danej transakcji umożliwiają uznanie ceny za rynkową bez konieczności sporządzania analizy porównawczej. Wprowadzenie uproszczonych rozwiązań ma zatem zapewnić podatnikowi ochronę przed zakwestionowaniem ceny przez organ podatkowy
i jednocześnie ograniczyć jego obowiązki dokumentacyjne.

Rekomendowane oprocentowanie pożyczek będzie ogłaszane w drodze obwieszczenia wydawanego nie rzadziej niż raz na rok, a w przypadku usług o niskiej wartości dodanej rekomendowane jest stosowanie narzutu na kosztach wynoszącego nie więcej niż 5%.

8) Metody weryfikacji cen transferowych

Nowe regulacje przewidują zastosowanie przez organy podatkowe innej metody weryfikacji ceny transferowej, która będzie mogła mieć zastosowanie w przypadku, gdy żadna
z dotychczasowych pięciu metod wskazanych w ustawie nie będzie możliwa do zastosowania. Proponowane rozwiązanie umożliwi zastosowanie m.in. techniki wyceny  do określenia bądź weryfikacji poziomu przychodów lub kosztów związanych z daną transakcją kontrolowaną. Działanie to ma umożliwić organom podatkowym efektywniejszą kontrolę zgodności warunków  pomiędzy podmiotami powiązanymi z warunkami rynkowymi.

9) Dokumentacja master file

Modyfikacji ulegną również obecne regulacje w zakresie sporządzania grupowej dokumentacji cen transferowych. Zgodnie z nowymi przepisami do przygotowania  dokumentacji master file zobowiązani będą wyłącznie podatnicy obowiązani do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych należący do grupy kapitałowej:

• dla której sporządzane jest skonsolidowane sprawozdanie finansowe,
• której skonsolidowane przychody przekroczyły w poprzednim roku obrotowym kwotę 200.000.000 PLN lub jej równowartość w innej walucie.

Nowe przepisy wprowadzają dodatkowo możliwość realizacji obowiązku posiadania grupowej dokumentacji poprzez wykorzystanie w tym celu dokumentacji przygotowanej bezpośrednio przez inny podmiot należący do grupy. Oznacza to, że podatnicy którzy otrzymają dokumentację od innego podmiotu nie będą zobligowani do sporządzenia jej we własnym zakresie.

Ustawa przewiduje możliwość sporządzenia dokumentacji master file również w języku angielskim. Przedłożenie dokumentacji w języku polskim, będzie konieczne jedynie
w przypadku zgłoszenia żądania przez organ podatkowy, w terminie 30 dni od dnia doręczenia żądania.

10) Ujednolicenie pojęć i definicji

Dotychczasowe regulacje w zakresie cen transferowych zostaną wykreślone, a znowelizowane przepisy umieszczone będą w jednym nowym rozdziale. Dodatkowo w celu ograniczenia występujących obecnie sporów interpretacyjnych, ustawa wprowadza kilka kluczowych definicji legalnych. Zdefiniowane zostanie np. pojęcie transakcji kontrolowanej, która ma na celu zastąpić obecnie używane pojęcia „transakcje oraz inne zdarzenia jednego rodzaju”. Dodatkowo ustawa doprecyzowuje pojęcia dotyczące powiązań.

Wejście w życie nowych przepisów przewidziane jest na 1 stycznia 2019 r. Zgodnie z przepisami przejściowymi w celu sporządzenia dokumentacji podatkowej do transakcji za 2018 r., podatnicy mogą zastosować bardziej dla siebie dogodną formę rozliczenia, tj. zastosować przepisy dotychczasowe lub przepisy znowelizowane.  Jedynym warunkiem jest to, że po wyborze określonych przepisów, muszą być one zastosowane do wszystkich transakcji kontrolowanych, tzn. nie można części dokumentacji sporządzić według starych przepisów, a części według nowych.