W 2019 r. jesteśmy świadkami istotnych zmian w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. Z dniem 1 sierpnia 2019 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o PIT, która zwalnia z podatku osoby, które nie ukończyły 26 roku życia. Ponadto, według zapowiedzi rządu, jeszcze w tym roku ma zostać uchwalona ustawa obniżająca stawkę pierwszego progu podatkowego PIT z 18 do 17% oraz podwyższająca koszty uzyskania przychodu dla pracowników.

Zerowy PIT dla młodych

Konstrukcja prawna tej ulgi podatkowej budzi wiele wątpliwości. W poniższym artykule poruszone zostaną najważniejsze problemy związane ze stosowaniem nowego zwolnienia.

Dla kogo?

Ze zwolnienia nie skorzystają wszyscy młodzi podatnicy. Przywilej ten przysługuje podatnikowi, który spełnia następujące warunki:

1. W dniu otrzymania przychodu nie ukończył 26 roku życia;
2. Źródłem jego przychodów jest:
   1. stosunek służbowy,
   2. stosunek pracy,
   3. praca nakładcza,
   4. spółdzielczy stosunek pracy,
   5. umowa zlecenia.
3. Otrzymane przez niego przychody nie przekroczą kwoty:
   1. 35.636,67 zł – w okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 2019 r.,
   2. 85.528 zł – w 2020 r. i w następnych latach podatkowych.

Otrzymanie przychodu

Warunek otrzymania przychodu do ukończenia 26 roku życia oznacza, iż zwolnione z podatku są środki pieniężne wydystrybuowane do podatnika najpóźniej przed dniem jego 26 urodzin.

Aby zobrazować konsekwencje założenia przyjętego przez ustawodawcę posłużymy się przykładem:

Jan K. i Janusz K. są bliźniakami – urodzili się 10 kwietnia 1994 r. Jest 2020 r. Bracia pracują u tego samego pracodawcy na podstawie umów o pracę. Jan K. otrzymał wynagrodzenie 9 kwietnia. Natomiast, Janusz K. otrzymał wypłatę 11 kwietnia. Na podstawie obowiązującego prawa Jan K. otrzymuje wynagrodzenie niepomniejszone o zaliczkę na PIT, a jego brat Janusz otrzymuje pensję obniżoną o zaliczkę na podatek, ponieważ dzień wcześniej obchodził swoje 26 urodziny.

Nie ma znaczenia miesiąc za który należne jest wynagrodzenie. Jeśli pracodawca zwlekałby z wypłatą wynagrodzenia dla Janusza K. za luty, to wypłacając pracownikowi pensję za oba miesiące (luty i marzec) w dniu 11 kwietnia byłby zobowiązany do potrącenia zaliczki na podatek również za luty – pomimo tego, że w lutym Janusz K. miał 25 lat. Dzieje się tak, ponieważ zastosowanie zwolnienia jest uzależnione od wieku podatnika w dniu otrzymania przez niego przychodu.

Jak widać, wykładnia językowa nowych przepisów ustawy o PIT może prowadzić do absurdalnych wniosków. Warunek zastosowania zwolnienia jest zależny od okoliczności na które podatnik nie ma żadnego wpływu.

Źródła przychodu

Katalog źródeł przychodu zwolnionych z PIT ze względu na wiek podatnika jest zamknięty. W szczególności, z tej ulgi podatkowej nie skorzystają młodzi podatnicy, którzy osiągają przychody z:

1. umów o dzieło,
2. umów o praktykę absolwencką, staż studencki oraz o staż z urzędu pracy,
3. własnej działalności gospodarczej.

Limit kwotowy

W okresie od 1 sierpnia do 31 grudnia 2019 r. limit kwotowy wynosi 35.636,67 zł.
Od 1 stycznia 2020 r. zwolnienie obejmie przychody do kwoty 85.528 zł rocznie. Zwolnienie obowiązuje niezależnie od liczby umów lub liczby płatników. Kwoty osiągnięte z różnych źródeł przychodu (np. z dwóch umów o pracę) zwolnionych z podatku sumują się. Nadwyżka powyżej wskazanych kwot będzie opodatkowana na zasadach ogólnych – według skali podatkowej.

Zerowy PIT w 2019

W związku z tym, że nowelizacja weszła w życie w trakcie roku podatkowego, należy odrębnie omówić zasady działania zwolnienia w 2019 r.

Do końca 2019 r, płatnicy podatku PIT nadal są zobowiązani do potrącania zaliczek na podatek. Natomiast, jeśli podatnik chce skorzystać ze zwolnienia już w 2019 r., musi złożyć płatnikowi stosowne oświadczenie. W gruncie rzeczy, jest to oświadczenie wiedzy o wieku podatnika. Przepisy zastrzegają dla niego formę pisemną oraz określają jego treść. Mianowicie, podatnik pragnący skorzystać ze zwolnienia w 2019 r, musi złożyć oświadczenie, że uzyskane przez niego przychody w okresie od dnia 1 sierpnia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2019 r. będą w całości zwolnione od podatku na podstawie ustawy o PIT.

Wątpliwości budzi kwestia czy podatnik, który kończy 26 rok życia między 1 sierpnia a 31 grudnia 2019 r., jest uprawniony do złożenia tego pisma. Ustawa nowelizująca nie zawiera regulacji, która dopuszczałaby odpowiednią modyfikację okresu, który jest wymagany w oświadczeniu. Biorąc pod uwagę literalne brzmienie przepisów, taka osoba nie może w ogóle złożyć tego oświadczenia, ponieważ oświadczyłaby nieprawdę i mogłaby wprowadzić w błąd płatnika, który nie pobrałby zaliczki na podatek. W związku z tym, wydaje się, że podatnik obchodzący 26 urodziny między 1 sierpnia a 31 grudnia 2019 r., aby skorzystać ze zwolnienia, musi poczekać na zwrot podatku za 2019 r., po wypełnieniu deklaracji rocznej.  

Ponadto, wątpliwości może budzić termin przewidziany na złożenie oświadczenia. Nie jest jasne, czy oświadczenie złożone przed dniem 1 sierpnia 2019 r. jest wiążące dla płatnika. W związku z brakiem regulacji w tym zakresie, należy uznać, że czynność taka pozostaje ważna, jednak jest wiążąca wobec płatnika od dnia 1 sierpnia 2019 r.

Młodzi podatnicy, którzy nie złożą oświadczenia o zwolnieniu ich przychodów z PIT w 2019 r., otrzymają nieopodatkowaną kwotę w drodze zwrotu podatku w 2020 r., po wypełnieniu deklaracji rocznej PIT.

Obniżenie stawki PIT

Rządowy projekt ustawy przewiduje obniżenie stawki pierwszego progu skali podatkowej PIT z 18 do 17% do dochodów poniżej 85.528 zł. Dla rocznych dochodów powyżej 85.528 zł nadal będzie obowiązywała stawka 32 %.

Podobnie jak w przypadku zerowego PITu dla młodych, zmiana ta ma wejść w trakcie roku podatkowego – 1 października 2019 r. W związku z tym, ustawodawca przyjął rozwiązanie przejściowe. Na pisemny wniosek podatnika, stawka podatku za okres od 1 października do 31 grudnia ma wynieść 17,75%. Rozwiązanie to będzie korzystne dla osób, które w wyniku zastosowania stawki 17,75% zmniejszą kwotę rocznego podatku do dopłaty w rozliczeniu rocznym. Dotyczy to np. podatnika, którego dochód osiągany z umowy zlecenia, w okresie od 1 października do 31 grudnia 2019 r., nie przekroczy 85.528 zł. 

Niższa stawka PIT ma dotyczyć wszystkich podatników, którzy rozliczają się według skali podatkowej. Obniżka będzie dotyczyć zatem przychodów uzyskiwanych m.in.:

• ze stosunku pracy,
• z działalności wykonywanej osobiście, w tym z umów zlecenia i o dzieło,
• z działalności gospodarczej osób fizycznych,
• z emerytury i renty,
• z praw majątkowych.

Podwyższone koszty uzyskania przychodu

Rządowy projekt nowelizacji ustawę o PIT przewiduje jeszcze jedno rozwiązanie korzystne dla podatników. Mianowicie, podwyższone zostaną pracownicze koszty uzyskania przychodu. Zmiana dotyczy więc osób, które otrzymują dochód ze:

• stosunku pracy,
• stosunku służbowego,
• spółdzielczego stosunku pracy,
• pracy nakładczej.

Miesięczny koszt uzyskania przychodu w okresie od października do grudnia 2019 r. ma wynieść 250 zł (obecnie 111,25 zł). Od stycznia 2020 r. miesięczny koszt uzyskania przychodu wyniesie 250 zł (nowe koszty od 2020 r. obejmą wszystkie miesiące, w przeciwieństwie do roku 2019) .

W przypadku osób dojeżdżających do miejsca pracy miesięczne koszty uzyskania przychodu mają wynieść 300 zł (obecnie 139,06 zł) – w okresie od października do grudnia 2019 r. oraz w każdym miesiącu – od stycznia 2020 r.

Podwyższone mają być także limity maksymalnych kosztów pracowniczych w roku podatkowym. Nowe limity mają wynieść:

W 2019 r.:

• 1.751,25 zł (obecnie 1.335 zł) – limit podstawowy,
• 2.151,54 zł (obecnie 1.668,72 zł) – dla osób dojeżdżających,
• 2.626,54 zł (obecnie 2.002,05 zł) – dla wieloetatowców,
• 3.226, 92 zł (obecnie 2.502,56 zł) – dla dojeżdżających wieloetatowców.

Od stycznia 2020 r.:

• 3.000 zł – limit podstawowy,
• 3.600 zł – dla osób dojeżdżających,
• 4.500 zł – dla wieloetatowców,
• 5.400 zł – dla dojeżdżających wieloetatowców.

Podsumowując, ostatnie zmiany w PIT zmniejszą w pewnym stopniu tzw. klin podatkowy tzn. różnicę między wynagrodzeniem brutto i netto. Na powyższych zmianach najwięcej zyskają młodzi podatnicy, którzy spełnią warunki zwolnienia. Niestety, konstrukcja przepisów będących podstawą prawną omawianych ulg podatkowych pozostawia wiele do życzenia, zwłaszcza w przypadku zerowego podatku dla młodych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2019 poz. 1394),
2. Projekt ustawy z dnia 15 lipca 2019 r. zmieniającej ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Etap legislacyjny: 26.07.2019 projekt skierowano do I czytania na posiedzeniu Sejmu. http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=3714