Wraz z początkiem 2016 roku do polskich przepisów podatkowych wprowadzona została ulga na działalność badawczo-rozwojową (dalej także jako „ulga B+R”). Zastąpiła ona poprzednio funkcjonującą ulgę na nabycie nowych technologii.

Celem ustawodawcy przy wprowadzaniu (i modyfikowaniu) regulacji dot. ulgi B+R do ustaw o podatkach dochodowych było wspieranie innowacyjności przedsiębiorstw i zwiększenie jej podatkowej atrakcyjności (opłacalności).

Ulga B+R polega na możliwości dokonania dodatkowego odliczenia wydatków poniesionych na działalność B+R od podstawy opodatkowania w podatku dochodowym, pomimo że przedmiotowe wydatki już uprzednio obniżyły tę podstawę w formie kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 18d ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako „ustawa”) podatnik uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych odlicza od podstawy opodatkowania, koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo-rozwojową zwane „kosztami kwalifikowanymi„. Kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekraczać kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

Krąg podmiotów mogących skorzystać z ulgi B+R jest bardzo szeroki, zasadniczo niezależnie od branży. Kluczową kwestią jest rzeczywiste wykonywanie prac o charakterze twórczym, prowadzonych w sposób systematyczny, celem zwiększenia zasobów wiedzy oraz ich wykorzystanie do tworzenia nowych zastosowań.

Czym jest działalność badawczo-rozwojowa?

Jest to działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań:

badania naukowe

• badania podstawowe – prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne;
• badania aplikacyjne – prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

prace rozwojowe

• to działalność obejmująca nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Moment skorzystania z ulgi B+R

Jeżeli podatnik ponosi koszty prac rozwojowych – koszty kwalifikowane (wymienione w art. 18d ustawy), które stanowią w danym roku podatkowym koszty podatkowe, to w rozliczeniu za ten rok podatkowy może skorzystać z ulgi na działalność badawczo-rozwojową (po spełnieniu warunków wynikających z przepisów).

W zakresie WNiP – art. 18d ust. 2a ustawy pozwala na pomniejszenie podstawy opodatkowania o wartość odpisów amortyzacyjnych od WNiP w postaci kosztów prac rozwojowych, o których mowa w art. 16b ust. 2 pkt 3 ustawy , w proporcji w jakiej w jej wartości początkowej pozostają koszty wymienione w art. 18d ust. 2 pkt 1-4a lub ust. 3a pkt 2 ustawy, czyli koszty kwalifikowane z tytułu ulgi B+R w całości kosztów ujętych w wartości początkowej WNiP.

Warto zauważyć, że z odliczenia ulgi B+R można skorzystać dopiero w rozliczeniu rocznym (nie na bieżąco – w konsekwencji ulga nie ma wpływu na wysokość zaliczek w CIT).

W przypadku poniesionej straty bądź zbyt niskiego dochodu, skorzystać z ulgi można w kolejnych 6 latach następujących po roku, w którym podatnik miał prawo skorzystania z odliczenia (art. 18d  ust. 8 ustawy).

Dodatkowo, istotne jest, że koszt kwalifikowany może być odliczony w części niepokrytej dotacją (podatnik musi ponieść jego ekonomiczny ciężar).

Warunki dodatkowe

Zwracamy uwagę, że aby skorzystać z ulgi konieczne jest wyodrębnienie w prowadzonych księgach rachunkowych kosztów działalności badawczo-rozwojowej – w myśl art. 9 ust. 1b ustawy, podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową, którzy zamierzają skorzystać z odliczenia, o którym mowa w art. 18d ustawy, są obowiązani w ewidencji rachunkowej wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej.

W zakresie ewidencji poniesionych kosztów na potrzeby B+R, przepisy nie wskazują w jakiej formie ma być ona prowadzona, jednak organy podatkowe akceptują ewidencję pomocniczą, a warunkiem, jaki ewidencja powinna spełniać, jest umożliwienie wyodrębnienia wydatków w taki sposób, aby możliwe było wykazanie w zeznaniu podatkowym kosztów kwalifikowanych w odpowiedniej wysokości. Tak wskazują m.in.:

• Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 4 stycznia 2019 r. (0111-KDIB1-3.4010.578.2018.1.AN)
• Dyrektor KIS w interpretacji z dnia 19 grudnia 2019 r. (0111-KDIB1-3.4010.462.2019.2.JKU)

Dodatkowo, wydatki związane z wynagrodzeniami i składkami – są kosztem kwalifikowanym w części w jakiej czas pracy danej osoby przeznaczony jest na realizację działalności badawczo-rozwojowej. W tym zakresie także konieczne jest zatem prowadzenie ewidencji czasu pracy.

Jest to na tyle istotne, że jeśli w czasie kontroli organy podatkowe zakwestionują kwoty odliczeń zadeklarowane przez podatnika z tytułu ulgi B+R i jeżeli podatnik nie będzie w stanie ich obronić, konieczna będzie korekta złożonej deklaracji podatkowej. W konsekwencji podatnik będzie zobowiązany do uiszczenia brakującej kwoty podatku wraz z odsetkami od tej kwoty.

Ulga B+R a schemat podatkowy

Jak czytamy w Objaśnieniach dot. raportowania schematów podatkowych (MDR) wydanych przez MF dnia 31 stycznia 2019 r., samo skorzystanie z ulg i preferencji podatkowych (jak np. ulga badawczo-rozwojowa) nie podlega obowiązkowi raportowania na podstawie przepisów MDR. Obowiązek raportowania może wystąpić jedynie w sytuacji, w której spełnione zostałyby przesłanki uznania danego uzgodnienia za schemat podatkowy.